T: Przegląd poleceń powłoki systemu.
Logowanie do systemu odbywa się za pomocą niepowtarzalnej nazwy użytkownika i hasła zabezpieczającego przed nieupoważnionym dostępem. Dane o użytkowniku zapisane są w pliku /etc/passwd oraz /etc/shadow. Jednocześnie w systemie może być zalogowanych wielu użytkowników zarówno na konsolach tekstowych jak i w konsolach graficznych oraz poprzez zdalne wywołanie połączeń, np. klientem ssh lub vnc.
Zakończenie pracy w systemie uzyskujemy poleceniami:
/sbin/shutdown -h now
/sbin/shutdown -t 01 -r
halt
reboot
Alt+Ctrl+Del
Lista podstawowych poleceń powłoki systemu:
cat /etc/shells #lista dostępnych w systemie powłok
help #systemowa pomoc
man bash #pomoc na temat wykorzystania powłoki bash
man type #wyświetlenie dostępnych w powłoce poleceń wewnętrznych
info cd #wyświetlenie informacji na temat polecenia
/etc/csh #uruchomienie w trybie użytkownika innej powłoki
clear #czyszczenie ekranu
exit #zakończenie pracy w systemie (zamknięcie powłoki)
echo #polecenie wyświetlające kompunikat tekstowy
echo $SHELL #wyświetlenie zmiennej systemowej (domyślnej powłoki)
echo $HOME #wyświetlenie na ekranie wartości innej zmiennej
echo $HOSTNAME #jak wyżej
echo $PATH #ścieżka przeszukiwań
echo $LOGNAME #identyfikator logowania
set #wyświetlenie zmiennych zdefiniowanych w systemie
declare #zdefiniowanie zmiennych systemowych i ich wartości
echo "Mam $[2009-1987] lat."
echo "W katalogu jest $(ls | wc -w) plików."
logout #wylogowanie z systemu
login #zalogowanie w systemie (można użyć nazwy użytkownika)
su #przełączenie się na konto superużytkownika z zachowaniem dotychczasowych ustawień
su - #przełączenie się na konto superużytkownika z przyjęciem jego zmiennych
su username #przełączenie się na konto użytkownika (administrator nie podaje hasła)
id
w
who -uH
whoami
jobs
history #wyświetlenie ostatnio wykonywanych poleceń
cat ~/.history #plik z zapisanymi poleceniami wykonanymi w systemie przez użytkownika
history 12 #wyświetlenie ostatnich 12 poleceń
history !48 #wywołanie 48 polecenia z listy poleceń użytkownika
type bash #wyświetlenie informacji o lokalizacji polecenia
pwd #informacja o używanym katalogu bieżącym (ścieżka dostępu)
cd ~ #zmiana katalogu na katalog domowy
hostname s27st01
alias #wyświetlenie listy aliasów użytkownika
cat ~/.aliases #aliasy zapisane są w katalogu domowym w pliku .aliases
cat /etc/aliasees #aliasy systemowe obowiązujące wszystkich użytkowników
alias dir='ls -la' #definiowanie nowego aliasu przez użytkownika
unalias dir #usunięcie aliasu
date #wyświetlenie daty systemowej
date -s ‘2014-02-04 10:21’
uptime #czas i obciążenie systemu
ls /home #wyświetlenie zawartości katalogu /home (katalogi użytkowników lokalnych)
ls ~ #wyświetlenie zawartości domowego katalogu użytkownika
ls -al #szczegółowe informacje o zawartości katalogu
df #wyświetlenie ilości wolnego miejsca na dysku
free #wykorzystanie pamięci w systemie
ps #lista aktywnych procesów
top #lista aktywnych procesów aktualizowana na bieżąco
Stosowane znaczniki w systemie:
| #przekierowanie do innego polecenia
> #przekierowanie do pliku - nadpisanie
>> #przekierowanie do pliku - dodanie
< #odczytanie z pliku
& #wykonanie w tle
Łączenie poleceń w systemie:
ls /usr/bin | sort -f | less
cat /etc/password | sort | grep 100
cat /etc/passwd | cut -f 5 -d: | tr [:lower:] [:upper:] | sort | head -5
#cat /etc/passwd => wyświetlenie zawartości pliku
#cut -f 5 -d: => wycięcie piątego pola z danych wejściowych, ogranicznikiem jest znak :
#tr [:lower:] [:upper:] => przekształca małe znaki na wielkie
#sort => sortowanie alfabetyczne
#head -5 => wyświetlenie tylko pięciu pierwszych wierszy
if exist /home/pracownia cd /home/pracownia
ls -la > lista_zawartosci_katalogu.txt
echo < plik.txt
export PS1="[\t \w]\$
login #logowanie do systemu,
logout #wylogowanie,
passwd #zmiana hasła.
Kolejne polecenia systemu Linux (dla niecierpliwych):
dmesg
df -h
dd if=/dev/zero of=/extra-swap bs=1024 count=1024
mkswap /extra-swap 1024
swapon /extra-swap
swapoff
mkfs
chkfs
free
ps
pstree 430 -p #430 => PID
top
vmstat 1 5
tload -d 5
Ponadprogramowo - warte uwagi:
uname, users, finger, ls, rpm, cat, dmesg, less, more, mcedit, mc, su, ps aux, pstree, top, uptime, free, rmstat, kill, skill -STOP user, skill -9 user, killall, /etc/inittab, /etc/fstab, jobs, (/usr/bin/screen =>ctrl+a+d), lspci, lsmod, /proc/meminfo, /proc/ioports, /proc/interrupts, du katalog, df, fdisk, cfdisk, halt, reboot, shutdown, id user, mkdir, rmdir, jasio::0:0:::, useradd -c komentarz -d catalog_macierzysty -g grupa -G grupy_dodatkowe -s powloka user, userdel -r user, chpasswd, passwd, usermod, groupadd, groupmod, groupdel, pwck, grpck -r.
Komunikacja na stacji roboczej:
mesg y #zezwolenie na przyjmowanie komunikatów
hello user [tty] #umożliwia na wysłanie komunikatu do usera
wall plik.txt #wysłanie pliku do userów zalogowanych w systemie
wall #komunikaty do wszystkich zalogowanych użytkowników
ctrl+d #zakończenie przesyłania komunikatów [EOF]
write user terminal #(np. pts/1 lub tty1), przesłanie komunikatów do konkretnego użytkownika
ctrl+d #zakończenie komunikacji
who
write ubuntu pts/2
mail -s "tytul" user < plik.txt #wysłanie e-maila do usera
vncviewer host::5901 #uruchomienie klienta vnc łączącego się do hosta
przeglądarka internetowa #host:5801 => nawiązanie połączenia z serwerem vnc
Konfiguracja częstotliwości powtarzania oraz czasu opóźnienia dla klawiatury:
kbdrate [-s] [-r rate] [-d delay]
kbdrate
xset r off
xset r on
loadkeys -d
loadkeys /usr/lib/kbd/keytables/fi.map
Prosty kalkulator w systemie Linux wywołujemy w terminalu poleceniem bc. Po uruchomieniu programu wpisujemy działanie i potwierdzamy enterem, np.: 4 * (5+3) (Enter). Do ułamków należy program uruchomić z opcją -l (bc -l).