T: Interpretatory poleceń. Powłoki systemu. Praca w tle.

Interpretery (interpretatory) poleceń (ang. command procesor) to część systemu operacyjnego odpowiedzialna za tłumaczenie poleceń systemowych wprowadzonych przez użytkownika.

Interpretery poleceń dostępne w systemie Linux wymienione są w pliku /etc/shels. Są to między innymi:

/bin/bash (domyślny),
/bin/sh,
/bin/csh
i inne.

Nie można pracować bezpośrednio z podstawową częścią systemu operacyjnego, jaką jest jego jądro (kernel). Niezbędny jest do tego program pośredniczący, czyli powłoka systemu operacyjnego (inaczej interpreter poleceń powłoki lub shell). Powłoka systemu Linux pełni taką samą funkcję, jak plik command.com w systemie DOS. Użytkownik Linuksa może wybrać jedną spośród kilku dostępnych powłok.

Powłoka systemu operacyjnego (shell) to program, który udostępnia interfejs komunikacyjny pomiędzy użytkownikiem a jądrem systemu. Powłoka jest programem interpretującym polecenia wiersza poleceń i decydującym o ich wykonaniu. Powłoka ma postać wiersza poleceń. Domyślną powłoką w systemie Linux jest Bash (Bourne Again Shell).

Jądro systemu zawiera wszelkie podprogramy potrzebne do przeprowadzania operacji wejścia i wyjścia, zarządzania plikami itp. Powłoka pozwala korzystać z tych podprogramów za pomocą wiersza poleceń. Powłoki obsługują również języki programowania. Programy napisane w języku powłoki nazywane są zwykle skryptami lub skryptami powłoki.

Ogólnie powłoki używane są na trzy sposoby:

• interaktywnie, kiedy użytkownik wydaje polecenia,
• do dostosowania sesji linuksowej do potrzeb użytkownika,
• do programowania w języku powłoki.

Najczęściej używane powłoki systemu Linux:

/bin/sh - jest to przodek wszystkich innych powłok systemów UNIX-owych, ale brakuje jej wielu przydatnych możliwości,
/bin/bash - domyślna powłoka systemów Linux,
/bin/csh - składnia i konstrukcje używane w tej powłoce są bardzo podobne do znanych z języka C,
/bin/tcsh - jest to bardziej rozbudowana wersja powłoki C Stell,
/bin/ksh - jest to jedna z najpopularniejszych powłok UNIX-owych, ale nie jest ona zwykle używana w systemach Linux.

Aby sprawdzić powłokę używaną przez danego użytkownika należy w wierszu poleceń wpisać polecenie:

echo $SHELL

Aby tymczasowo skorzystać z innej powłoki, należy w wierszu poleceń wpisać nazwę pliku zawierającego program powłoki, np. /bin/csh (powłoka C Shell)

Aby powrócić do pierwotnej powłoki, w wierszu poleceń należy wydać polecenie exit.

Aby na stałe zmienić używaną powłokę, w wierszu poleceń należy wydać polecenie Cash. Po wyświetleniu pytania należy wprowadzić hasło użytkownika a po znaku zachęty ścieżkę dostępu i nazwę pliku programu powłoki, który ma być używany jako domyślny (na przykład /bin/tcsh).

Użytkownik może logować się do systemu na kilku powłokach. Przełączanie pomiędzy powłokami umożliwia kombinacja klawiszy od Alt + F1 do Alt + F8. Dwie ostatnie powłoki pracują w trybie graficznym, pozostałe w trybie tekstowym. Możliwe jest chwilowe logowanie się na inne konto wykorzystując polecenie su.

Programy uruchamiane z wiersza poleceń z dopisanym na końcu znakiem & będą pracowały w tle, np.:

firefox &

W celu przeglądania programów (procesów) uruchomionych w systemie należy skorzystać z następujących poleceń:

top
ps -aux
jobs

Zadanie1:

Zapoznaj się z zawartością następujących witryn internetowych:
http://newbie.linux.pl/?id=article&kategoria=3&show=78

Zadanie2:

Zapoznaj się z następującymi poleceniami:

apt-get update
apt-get upgrade
aptitude update
aptitude safe-upgrade